Skip to main content

Лидокаин

Улашиш:
  Reading time 12 minutes

ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

ЛИДОКАИН

LIDOCAINI

Препаратнинг савдо номи: Лидокаин

Таъсир этувчи модда (ХПН): лидокаин

Дори шакли: инъекция учун эритма

Таркиби:

1 мл эритма қуйидагиларни сақлайди:

фаол модда: лидокаин гидрохлориди моногидрати (лидокаин гидрохлоридига қайта ҳисобланганда) – 10 мг, 20 мг, 100 мг;

ёрдамчи моддалар: натрий хлориди (10 мг/мл ва 20 мг/мл доза учун), натрий гидроксиди 1М, инъекция учун сув.

Таърифи: тиниқ, рангсиз ёки бироз бўялган суюқлик.

Фармакотерапевтик гуруҳи: антиаритмик восита, маҳаллий оғриқсизлантирувчи восита.

АТХ коди: N01BB02, C01BB01.

Фармакологик хусусиятлари

Фармакодинамикаси

Нейронларнинг мембраналарини барқарорлаштириб, натрий ионлари учун уларнинг ўтказувчанлигини камайтириб, маҳаллий оғриқсизлантирувчи таъсир кўрсатади, бу нерв импульсларини генерацияси ва ўтказилишига тўсқинлик қилади.

Лидокаиннинг оғриқсизлантирувчи таъсири прокаиннинг таъсиридан 2-6 марта кучлироқ (тезроқ ва узоқроқ таъсир кўрсатади – 75 минутгача, эпинефрин қўшилгандан кейин эса – 2 соат). Маҳаллий қўлланилганда қон томирларни кенгайтиради, тўқималарга маҳаллий таъсирловчи самара кўрсатмайди.

Антиаритмик (Ib синф) хусусиятларга эга. Хужайралар мембранасини барқарорлаштиради, натрий каналларини блоклайди, калий ионлари учун мембараналарнинг ўтказувчанлигини оширади. Юрак бўлмачаларининг электрофизиологик ҳолатига дяерли таъсир қилмасдан қоринчаларда реполяризацияни тезлаштиради, Пуркинье толаларида IV фаза деполяризацияни сусайтиради (айниқса ишемияга учраган миокардда), ҳаракат потенциалининг автоматизми ва давомийлигини камайтириб, кардиомиоцитлар муддатидан олдин рағбатлантиришга жавоб берувчи потенциалларнинг минимал фарқини оширади.

Терапевтик дозаларда Пуркинье толаларида ва уларни қоринчаларнинг қисқарувчан миокарди билан бириккан жойида ўтказувчанликни яхшилайди, шу орқали “такроран кириш” (re-entry) феноменини шаклланиши шароитларини бартараф этилишига олиб келади, айниқса юрак мушагининг ишемик шикастланишида, масалан миокард инфарктида. Ҳаракат потенциали давомийлиги ва рефрактер даврнинг самарадорлигини қисқартиради.

Миокарднинг ўтказувчанлиги ва қисқарувчанлигига деярли таъсир қилмайди (ўтказувчанликни сусайиши фақат юқори, токсик дозаларга яқин дозаларда буюрилганда кузатилади) – электрокардиограммада (ЭКГ) P-Q, Q-T интервалларининг давомийлиги ва QRS комплексининг кенглиги ўзгармайди. Шунингдек манфий инотроп самара аҳамиятсиз намоён бўлади ва фақат препаратни юқори дозада тез юборилганда қисқа вақт намоён бўлади.

Фармакокинетикаси

Парентерал юборилганда сўрилиш даражаси юбориш жойи ва дозасига боғлиқ. ТСmax – 3-5 минут. Плазма оқсиллари билан боғланиши – 50-80%. Тез тақсимланади (тақсимланиш фазасининг Т1/2 – 6-9 минут), аввал қон билан яхши таъминланган тўқималарга (юрак, ўпка, бош мия, жигар, талоқ), сўнгра ёғ ва мушак тўқимасига тушади. Гематоэнцефалик тўсиқ, йўлдош тўсиғи орқали ўтади ва кўкрак сути билан ажралади (онанинг плазмасидаги концентрациясини 40%).

Цитохром Р450 иштирокида Т1/2 мувофиқ равишда 2 соат ва 10 соат ни ташкил этувчи фаол метаболитларни (моноэтилглицинксилидин ва глицинксилидин) ҳосил бўлиши билан аминогуруҳни дезалкилизацияси ва амид боғини узилиши йўли билан жигарда (90-95%) метаболизмга учрайди. Жигар касалликларида метаболизмнинг жадаллиги камаяди ва нормал кўрсаткичнинг 50% дан 10% гачасини ташкил қилади.

Вена ичига оқим билан юборилгандан кейин Т1/2 – 1,5-2 соат; янги туғилган чақалоқларда – 3 соатни ташкил қилади. Лидокаиннинг 24-48 саотлик давомли инфузиясида Т1/2 аҳамиятли даражада (3 соатгача) ошади.

Жигар фаолиятини бузилишида Т1/2 2 марта ва кўпроқ ошади. Доимий инфузияда (бошланғич тўйинтирувчи дозани юбормасдан) терапевтик самарали концентрациясига (2-6 мкг/мл) 5-9 соатдан кейин эришилади.

Сафро ва буйраклар орқали (10% гача ўзгармаган кўринишда) чиқарилади. Сурункали буйрак етишмовчилигида метаболитлари тўпланиши мумкин. Сийдикни кислотали томонга ўзгариши лидокаинни чиқарилишини ошишига олиб келади.

Қўлланилиши

  • ўтказувчан (шу жумладан, ретробульбар, парабульбар анестезия);
  • маҳаллий инфильтрацион анестезия (шу жумладан субконъюнкитивал);
  • спинал анестезия;
  • эпидурал анестезия;
  • офтальмологияда терминал анестезия;
  • турғун қоринчалар тахикардияси пароксизмларини, шу жумладан миокард инфаркти ва кардиохирургик аралашувлардаги пароксизмларни бартараф этиш;
  • ўткир коронар синдромда қоринчаларнинг такрорий хилпиллаши ва қоринчалар тахикардиясининг такрорий пароксизмларини (одатда 12-24 соат давомида) олдини олиш;
  • гликозид интоксикацияси билан боғлиқ қоринчалар аритмияларида қўлланади.

Қўллаш усули ва дозалари

Инсультрацион анестезия учун: тери ичига, тери остига, мушак ичига юборилади. Лидокаиннинг 5 мг/мл эритмаси ишлатилади (максимал дозаси 400 мг).

Периферик нервлар ва нерв чигалларини блокадаси учун: периневрал, 10-20 мл 10 мг/мл эритма ёки 5-10 мл 20 мг/мл эритма (кўпи билан 400 мг) юборилади.

Ўтказувчан анестезия учун: 10 мг/мл ва 20 мг/мл эритмалари периневрал қўлланади (кўпи билан 400 мг).

Эпидурал анестезия учун: 10 мг/мл ва 20 мг/мл эритмалари эпидурал қўлланади (кўпи билан 300 мг).

Спинал анестезия учун: 3-4 мл 20 мг/мл эритма субарахноидал қўлланади (60-80 мг).

Парабульбар анестезия учун: 1,0-2,0 мл 20 мг/мл эритма парабульбар юборилади.

Ретробульбар анестезия учун: 3,0-4,0 мл 20 мг/мл эритма ретробульбар юборилади.

Маҳаллий инфильтрацион анестезия учун (субконъюнктивал): 20 мг/мл лидокаин гидрохлоридининг 0,5-1,0 мл эритмаси конъюнктива остига юборилади.

Офтальмологияда терминал анестезия: 20 мг/мл эритма конъюнктивал қопчага 2 томчидан 30-60 интервал билан 2-3 марта бевосита жаррохлик аралашуви ёки тадқиқотдан олдин томизилади.

Лидокаиннинг таъсирини узайтириш учун ex tempore шароитда 0,1% ли эпинефрин (адреналин) эритмасини (5-10 мл лидокаин эритмасига 1 томчидан, лекин эритманинг бутун хажмига 5 томчидан ошмаслиги керак) қўшиш мумкин.

Кекса пациентлар ва жигар касалликлари (цирроз, гепатит) бўлган ёки жигарда қон айланиши камайган (сурункали юрак етишмовчилиги) беморларда лидокаиннинг дозасини 40-50% га камайтириш керак.

Антиаритмик восита сифатида: вена ичига юборилади, 25 мл 100 мг/мл эритмани лидокаиннинг 20 мг/мл концентрациясигача 100 мл физиологик эритмада суюлтириш керак. Бу суюлтирилган эритма юклама дозани юбориш учун ишлатилади. Юбориш минутига 1-4 мг тезликда доимий инфузияни дарҳол улаш билан 1-1,5 мг/кг юклама дозадан бошланади (минутига 25-50 мг тезликда 2-4 минут давомида). Тез тақсимланиши туфайли (ярим парчаланиш даври тахминан 8 минут) биринчи доза юборилгандан 10-20 минутдан кейин препаратнинг қон плазмадаги концентрациясини камайиши юз беради, бу 8-10 минут интервал билан юклама дозанинг 1/2-1/3 қисмига тенг дозада (доимий инфузия фонида) такроран оқим билан юбориш талаб этилиши мумкин.

Максимал дозаси 1 соатда – 300 мг, суткада – 2000 мг.

Вена ичига инфузияни одатда доимий электрокардиограмма –мониторинги остида 12-24 соат давомида амалга оширилади, ундан кейин пациентда антиаритмик даволашни ўзгартириш заруратини баҳолаш учун инфузия тўхтатилади.

Юрак етишмовчилигида ва жигар фаолиятини бузилишида (цирроз, гепатит) ва кекса пациентларда препаратни юбориш тезлигини камайтириш керак, бу дозани ва препаратни юбориш тезлигини 25-50% га камайтиришни талаб этади.

Сурункали буйрак етишмовчилигида дозага тузатиш киритиш талаб этилмайди.

Ножўя таъсири

Нерв тизими ва сезги аъзолари томонидан: бош айланиши, бош оғриғи, ҳолсизлик, ҳаракат безовталиги, нистагм, ҳушдан кетиш, уйқучанлик, кўриш ва эшитишни бузилишлари, тремор, тризм, тиришишлар (гиперкапния ва ацидоз фонида уларни ривожланиш хавфи ошади), нафас мушаклари фалажи, нафасни тўхташи, мотор ва сезувчан блок, респиратор фалаж (кўпинча субарахноидал анестезияда ривожланади).

Юрак-қон томир тизими томонидан: артериал босимни ошиши ёки пасайиши, брадикардия, аритмия, тахикардия – вазоконстриктор билан юборилганда, периферик вазодилатация, коллапс, кўкрак қафасида оғриқ.

Аллергик реакциялар: тери тошмаси, эшакеми (терида ва шиллиқ қаватларда), терини қичишиши, ангионевротик шиш, анафилактик шок.

Меъда-ичак йўллари аъзолари томонидан: кўнгил айниши, қусиш, беихтиёр дефекация.

Қон тизими томонидан: метгемоглобинемия.

Маҳаллий реакциялар: спинал анестезияда – белда оғриқ, эпидурал анестезияда – тўсатдан субарахноидал бўшлиққа тушиши.

Бошқалар: турғун анестезия, нафасни сусайиши, ҳатто нафас тўхтагунча, гипотермия. У ёки бу нохуш ножўя реакциялар пайдо бўлганда иложи борича тезроқ шифокорга мурожаат этиш керак.

Агар йўриқномада кўрсатилган ножўя самаралардан биронтаси оғирлашса ёки Сиз йўриқномада кўрсатилмаган ҳар қандай бошқа ножўя самараларни сезсангиз, бу ҳақида шифокорга хабар беринг.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

Ўта юқори сезувчанлик (шу жумладан бошқа амид маҳаллий оғриқсизлантирувчи дори воситаларига); инъекция режалаштирилган жойини инфекцияланиши; синус тугунининг заифлиги синдроми; III даражадаги антриовентрикуляр блокада (қоринчаларни рағбатлантириш учун зонд киритилган ҳолатлардан ташқари); синоаурикуляр блокада; Вольф-Паркинсон-Уайт синдроми; кардиоген шок; қоринчалар ички ўтказувчанлигини бузилишида қўллаш мумкин эмас.

Агар санаб ўтилган касалликлардан биронтаси Сизда бўлса, препаратни қўллашдан олдин албатта шифокор билан маслаҳатлашинг.

 

Эҳтиёткорлик билан

II-III даражадаги сурункали юрак етишмовчилиги, оғир жигар ва/ёки буйрак етишмовчилиги, гиповолемия, атриовентрикуляр блокада, синус брадикардияси, артериал гипотензия, оғир миастения, тутқаноқсимон тиришишлар (шу жумладан анамнезида), ҳомиладорлик, лактация даври.

Агар санаб ўтилган касалликлар/ҳолатлардан биронтаси Сизда бўлса, препаратни қўллашдан олдин албатт шифокор билан маслаҳатлашинг.

Шунингдек анестезиянинг у ёки бу турини ўтказиш учун умумий қарши кўрсатмаларни ҳам эътиборга олиш керак.

 

Дориларнинг ўзаро таъсири

Вазоконстрикторлар (эпинефрин, метоксамин, фенилэфрин) маҳаллий оғриқсизлантирувчи таъсирини узайтиради.

Циметидин лидокаиннинг жигар клиренсини камайтиради (микросомал оксидланишни ингибиция қилиниши оқибатида метаболизмни пасайиши) ва токсик самаралар ривожланиши хавфини оширади.

Антимиастеник дори воситаларининг самарасини камайтиради.

Маҳаллий анестетик воситасини инъекция қилиш жойини оғир металл тузлари сақловчи дезинфекция қилувчи эритмалар билан ишлов берилганда оғриқ ва шиш кўринишидаги маҳаллий реакциялар ривожланиши хавфи ошади.

Спинал ва эпидурал анестезия учун маҳаллий оғриқсизлантирувчи дори воситаларини гуанадрел, гуанетидин, мекамиламин, триметофан камзилати билан қўлланилганда яққол гипотензия ва брадикардия хавфи ошади.

Бета-адреноблокаторлар лидокаиннинг токсиклигини ошириб, унинг метаболизмини секинлаштиради (жигарда қон айланишини камайиши).

Юрак гликозидлари кардиотоник самарани сусайтиради.

Миорелаксация қилувчи дори воситаларининг самарасини кучайтиради ва узайтиради.

Лидокаин ва ухлатувчи ва седатив дори воситаларини бир вақтда қўллаганда уларнинг марказий нерв тизимига сусайтирувчи таъсири кучайиши мумкин.

Наркотик анальгетиклар билан бирга қўлланилганда аддитив самара кузатилади, бу эпидурал анестезия ўтказилганда қўлланади, лекин нафасни сусайиши кучаяди.

Моноаминооксидаза ингибиторлари (фуразолидон, прокарбазин, селегилин) билан қўллаш артериал босимни пасайиши хавфини оширади.

Антикоагулянтлар (шу жумладан ардепарин натрий, далтепарин натрий, данапароид натрий, эноксапарин натрий, гепатин натрий, варфарин ва бошқалар) қон кетиши ривожланиши хавфини оширади.

Махсус кўрсатмалар

Қон томирларга бой аъзоларда маҳаллий анестезия ўтказилганда алоҳида эҳтиёткорликка риоя қилиш керак; юбориш вақтида қон томир ичига инъекциядан сақланиш керак. Васкуляризацияли тўқималарга юборганда аспирацион синамани ўтказиш тавсия этилади. Лидокаин ёрдамида субарахноидал анестезияни ўтказиш режалаштиришдан камида 10 кун олдин моноаминооксидаза (МАО) ингибиторларини бекор қилиш керак.

Даволаш даврида автотранспорт воситасини бошқарганда ва диққатни юқори жамлаш ва психомотор реакцияларнинг тезлигини талаб этувчи потенциал хавфли фаолият турлари билан шуғулланганда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак.

Препарат болалар ололмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач ишлатилмасин.

 

Дозани ошириб юборилиши

Симптомлари: интоксикациянинг биринчи белгилари – бош айланиши, кўнгил айниши, қусиш, эйфория, астения, АБ пасайиши, уйқучанлик, бош оғриғи, парестезия, дезориентация, кўришни бузилиши, тиришишлар, кома; сўнгра – скелет мушакларининг тоник-клоник тиришишига ўтиши билан кечувчи юзнинг мимик мушакларини тиришиши, психомотор қўзғалиш, брадикардия, нафас марказини сусайиши, ҳатто нафасни тўхташигача.

Даволаш: интоксикациянинг биринчи белгилари пайдо бўлганда препаратни юбориш тўхтатилади, пациентни горизонтал ҳолатга ўтказилади; кислород ингаляциялари буюрилади. Тиришишларда вена ичига 10 мг диазепам юборилади. Брадикардияда – м-холиноблокаторлар (атропин), вазоконстрикторлар (норэпинефрин, фенилэфрин) юборилади. Диализ самарасиз.

Чиқарилиш шакли

Инъекция учун эритма 10 мг/мл, 20 мг/мл, 100 мг/мл.

3,5 мл дан (10 мг/мл эритма учун), 5 мл ёки 10 мл дан (10 мг/мл ва 20 мг/мл эритма учун) ва 2 мл дан (20 мг/мл ва 100 мг/мл эритма учун) нейтрал шиша ампулада.

10 ампуладан қўллаш бўйича йўриқномаси ва ампулани очиш учун пичоқ ёки ампула скарификатори билан картон қутига жойланади.

5 ампуладан (2 мл, 3,5 мл ампулалар учун) поливинилхлорид плёнка ва босма лакланган алюмин фольгали ёки фольгасиз контур уяли ўрамда.

2 контур уяли ўрамдан қўллаш бўйича йўриқномаси ва ампулани очиш учун пичоқ ёки ампула скарификатори билан картон қутига жойланади.

Ўйиқчаси, ҳалқаси ва синдириш нуқтаси бўлган ампулалар ишлатилганида ампулани очиш учун пичоқ ёки ампула скарификатори жойланмайди.

Сақлаш шароити

Ёруғликдан ҳимояланган жойда, 5°С дан 25°С гача ҳароратда.

Яроқлилик муддати

2 йил.

Дорихоналардан бериш тартиби

Рецепт бўйича.

Улашиш: