Skip to main content

Ко-тримоксазол таблеткалар

Улашиш:
  Reading time 10 minutes

ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

КО-ТРИМОКСАЗОЛ

CO-TRIMOXAZOLUM

Препаратнинг савдо номи: Ко-тримоксазол

Таъсир этувчи моддалар (ХПН): сульфаметоксазол+триметоприм

Дори шакли: таблеткалар

Таркиби:

Бир таблетка қуйидагиларни сақлайди:

фаол моддалар: сульфометоксазол – 400 мг, триметоприм – 80 мг;

ёрдамчи моддалар: картошка крахмали – 98 мг, повидон (поливинилпирролидон, повидон К-17) – 5,5 мг, кроскармеллоза натрий – 12,0 мг, кальций стеарати – 4,5 мг.

Таърифи: оч-сариқ тусли оқ рангли яссицилиндрик таблеткалар.

Таблетка юзасида мармарликка йўл қўйилади.

Фармакотерапевтик гуруҳи: микробларга қарши мажмуавий восита.

АТХ коди: J01EE01.

Фармакологик хусусиятлари

6-yillik-qizil-jenshen

Сульфаметоксазол ва триметопримдан ташкил топган мажмуавий микробларга қарши препаратдир. Сульфаметоксазол тузилиши бўйича параминобензой кислотасига ўхшаш бўлиб, бактерия ҳужайраларида параминбензой кислотасини унинг молекуласига киришга тўсқинлик қилиб, дигидрофолат кислотасининг синтезини бузади. Триметоприм дигидрофолат кислотасини тетрагидрофолатга – оқсил алмашинувига ва микроб ҳужайрасининг бўлинишга масъул бўлган фолат кислотасининг фаол шаклига тикланишини бузиб сульфаметоксазолнинг таъсирини кучайтиради.

Кенг таъсир доирасига эга бактерицид препарат бўлиб, қуйидаги микроорганизмларга нисбатан фаол: Streptococcus spp. (гемолитик штаммлари пенициллинларга кўпроқ сезгир) Staphylococcus spp., Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitides, Neisseria gonorrhoeae, Esherichia coli (шу жумладан энтеротоксоген штаммлари), Salmonella spp. (шу жумладан Salmonella typhi ва Salmonella paratyphi), Vibrio cholerae, Bacillus anthracis, Haemophilus influenzae (шу жумладан ампициллинга чидамли штаммлари), Listeria spp., Nocardia asteroids, Bordetella pertussis, Enterococcus faecalis, Klebsiella spp., Proteus spp., Pasteurella spp., Francisella tularensis, Brucella spp., Mycobacterium spp. (шу жумладан Mycobacterium leprae), Сitrobacter, Enterobacter spp., Legionella pneumophila, Providencia, Pseudomonas нинг айрим турлари (Pseudomonas aeruginosa дан ташқари), Serratia marcescens, Shigella spp., Yersinia spp., Morganella spp., Pneumocystis carinii; Chlamydia spp. (шу жумладан Chlamydia trachomatis, Chlamydia psittaci); содда ҳайвонлар: Plasmodium spp., Toxoplasma gondii, патоген замбуруғлар, Actinomyces israelii, Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum, Leishmania spp.

Препаратга чидамли: Corynebacterium spp., Pseudomonas aeruginosa, Mycobacterium tuberculosis, Treponema spp., Leptospira spp., вируслар.

Ичак таёқчасининг ҳаёт фаолиятини сусайтиради, бу ичакда тиамин, рибофлавин, никотин кислотаси ва бошқа В гуруҳи витаминларининг синтезини камайишига олиб келади.

Терапевтик самарасининг давомийлиги 7 соатни ташкил қилади.

Фармакокинетикаси

Перорал қабул қилинганида сўрилиши – 90%. Препаратнинг плазмада максимал концентрацияга эришиш вақти 1-4 соат, концентрациясининг терапевтик самарали даражаси бир марта қабул қилинганидан кейин 7 соат сақланади. Организмда яхши тақсимланади. Гематоэнцефалик тўсиқ, йўлдош тўсиғи орқали ўтади ва кўкрак сутига киради. Ўпка ва сийдикда плазмадаги миқдоридан юқори концентрация ҳосил қилади. Кам даражада бронхиал секретида, қин ажралмаларида, простата безининг секрети ва тўқимасида, ўрта қулоқ суюқлигида (уни яллиғланишида), орқа мия суюқлигида, сафрода, суякларда, сўлакда, кўзнинг сувли намлигида, кўкрак сутида, интерстициал суюқликда тўпланади. Плазма оқсиллари билан боғланиши – сульфаметоксазолнинг – 60%, триметопримнинг – 45%.

Иккала компоненти ацетил гуруҳи қўшилган ҳосилаларини ҳосил қилиб метаболизмга учрайди, сульфаметоксазол кўпроқ даражада. Метаболитлари микробларга қарши фаоликка эга эмас.

Буйраклар орқали метаболитлари кўринишида (80% – 72 соат давомида) ва ўзгармаган кўринишда чиқарилади (20% сульфаметоксазол, 50% триметоприм); оз миқдори – ичак орқали чиқарилади. Препаратнинг ярим чиқарилиш даври, сульфаметоксазолни – 9-11 соат, триметопримни – 10-12 соат, болаларда сезиларли кам даражада ва ёшига боғлиқ; 1 ёшгача 7-8 соат, 1-10 ёш – 5-6 соат. Кекса ва буйрак фаолиятини бузилиши бўлган пациентларда препаратнинг ярим чиқарилиш даври узаяди.

Қўлланилиши

  • Сийдик-жинсий аъзоларининг инфекциялари: уретрит, цистит, пиелит, пиелонефрит, простатит, эпидидимит, гонорея, юмшоқ шанкр, венерик лимфогранулема, чов гранулемаси;
  • нафас йўлларининг инфекциялари: бронхит (ўткир ва сурункали), бронхоэктатик касаллик, крупоз пневмония, бронхопневмония, пневмоцист пневмония;
  • ЛОР-аъзоларининг инфекциялари: ўрта отит, синусит, ларингит, ангина, скарлатина;
  • меъда-ичак йўлларининг инфекциялари: қорин тифи, паратиф, сальмонеллела ташувчанлик, вабо, дизентерия, холецитит, холангит, Esherichia coli нинг энтеротоксик штаммлари чақирган гастроэнтеритлар;
  • тери ва юмшоқ тўқималарнинг инфекциялари: ҳуснбузар, фурункулёз, пиодермия, жароҳат инфекциялари;
  • остеомиелит (ўткир ва сурункали) ва бошқа остеоартрикуляр инфекциялар: бруцеллёз (ўткир), жанубий америка бластомикози, безгак (Plasmodium falciparum), токсоплазмозда (мажмуавий даволаш таркибида) қўлланади.

Қўллаш усули ва дозалари

Дозалаш тартиби касалликнинг оғирлигига, қўзғатувчининг сезгирлигига ва турига, беморнинг ёшига қараб шахсий равишда белгиланади.

Катталар ва 12 ёшдан ошган болаларга – суткада 960 мг бир марта ёки 480 мг 2 марта. Инфекциянинг оғир кечишда – 480 мг дан суткада 3 марта, сурункали инфекцияларда самарани бир маромда ушлаб турувчи доза – 480 мг суткада 2 марта.

Асоратланмаган инфекцияда: 12 ёшдан ошган болалар ва катталарга 1 таблеткадан суткада 2 марта буюрилади.

Даволаш курсининг давомийлиги 5 кундан 14 кунгача. Оғир кечишида ва/ёки инфекцион касалликнинг сурункали шаклида бир марталик дозани 30-50% га оширишга йўл қўйилади.

Препаратни овқатланиш вақтида ёки ундан кейин қабул қилинади. Ишқорий ичимлик (сут, минерал сув) ичиш тавсия қилинади.

Ножўя таъсирлари

Нерв тизими томонидан: бош оғриғи, бош айланиши, вертиго, тиришишлар, атаксия, парестезия, қулоқларни шанғиллаши, увеит, галлюцинациялар, асабийлик; асептик менингит, депрессия, апатия, тремор, периферик невритлар.

Нафас тизими томонидан: бронхоспазм, ўпка инфильтратлари: (эозинофил инфильтрат, аллергик альвеолит (йўтал, ҳансираш).

Овқат-ҳазм қилиш тизими томонидан: кўнгил айнаши, қусиш, иштаҳани пасайиши, диарея, гастрит, қоринда оғриқ, глоссит, стоматит, холестаз, «жигар» трансаминазалари фаоллигини ошиши, гепатит, шу жумладан холестатик, гепатонекроз, сохтамембраноз колит, “ўт чиқариш йўлини йўқолиши” синдроми (дуктопения), гипербилирубинемия, ўткир панкреатит.

Қон яратиш аъзолари томонидан: лейкопения, нейтропения, тромбоцитопения, агранулоцитоз, анемия (мегалобластик, гемолитик/аутоимун ёки апластик анемия), метгемоглобинемия, эозинофилия, гипопротромбинемия.

Сийдик чиқариш тизими томонидан: полиурия, интерстициал нефрит, буйрак фаолиятини бузилиши, кристаллурия, гематурия, мочевина концентрациясини ошиши, гиперкреатининемия, олигурия ва анурия билан кечувчи токсик нефропатия.

Таянч-ҳаракат аппарати томонидан: артралгия, миалгия, рабдомиолиз.

Аллергик реакциялар: қичишиш, фотосенсибилизация, тошма, кўп шаклли экссудатив эритема (шу жумладан Стивенс-Джонсон синдроми), токсик эпидермал некролиз (Лайелл синдроми), эксфолиатив дерматит, аллергик миокардит, тана ҳароратини ошиши, ангионевротик шиш, склераларнинг гиперемияси, эшакеми, конъюнктивани қизариши, анафилактик/анафилактоид реакциялар, зардоб касаллиги, геморрагик васкулит (Шенлейн-Генох пурпураси), тугунли периартериит, югуриксимон синдром, эозинофилия ва тизимли симптоматика билан кечувчи дори оқибатидаги тошма (DRESS-синдроми).

Бошқалар: гипогликемия, гиперкалиемия (асосан ОИТС бўлган пациентларда пневмоцист пневмонияни даволаганда), гипонатриемия, ҳолсизлик, толиқиш, уйқусизлик, кандидоз.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

Ўта юқори сезувчанлик (шу жумладан сульфаниламидларга), жигар ва/ёки буйрак етишмовчилиги (креатинин клиренси минутига 15 мл дан кам), апластик анемия, В12-танқислиги анемияси, агранулоцитоз, лейкопения, глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа танқислиги, ҳомиладорлик, лактация даври, 12 ёшгача бўлган болалар, (ушбу дори шакли учун), болалардаги гипербилирубинемияда қўллаш мумкин эмас.

Эҳтиёткорлик билан: фолат кислотасининг танқислиги, бронхиал астма, қалқонсимон безининг касалликлари.

Дориларнинг ўзаро таъсири

Билвосита антикоагулянтларнинг фаоллигини, шунингдек гипогликемик дори воситаларининг ва метотрексатнинг таъсирини оширади. Фенотоин (унинг ярим чиқарилиш даврини 39% га узайтиради) ва варфариннинг самарасини ошириб, жигардаги метаболизми жадаллигини пасайтиради. Перорал контрацепциянинг ишончлилигини (ичак микрофлорасини сусайтиради ва гормонал бирикмаларни ичак-жигар циркуляциясини пасайтиради) қисқартиради. Рифампицин триметопримнинг ярим чиқарилиш даврини қисқартиради. Пириметамин бир ҳафтада 25 мг дан юқори дозаларда мегалобласт анемияни ривожланиш хавфини оширади. Диуретиклар (кўпинча тиазид) тромбоцитопениянинг ривожланиши хавфини оширади. Бензокаин, прокаин, прокаинамиднинг самарани пасайтиради (ва бошқа дори воситаларини, уларнинг гидролизи натижасида парааминобензой кислотаси ҳосил бўлади). Диуретиклар (тиазидлар, фуросемид ва бошқалар) ва перорал гипогликемик дори воситалари (сульфонилмочевина ҳосилалари) орасида бир томонидан ва микробларга қарши препаратлар билан – бошқа томонидан кесишган аллергияни ривожланиши мумкин. Фенитоин, барбитуратлар, парааминобензой кислотаси фолат кислотасининг танқислиги белгиларини кучайтиради. Салицил кислотасининг ҳосилалари таъсирини кучайтиради. Аскорбин кислотаси, гексаметилентетрамин (ва бошқа сийдикнинг кислоталилигини оширувчи дори воситалари) кристаллурия ровожланиши хавфини оширади. Колестирамин сўрилишини камайтиради, шунинг учун уни ко-тримаксозолни қабул қилишдан 4-6 соат олдин ёки 1 соат кейин қабул қилиш керак. Суяк кўмигида қон яратилишини сусайтирувчи дори воситалари миелосупрессияни хавфини оширади.

 

Махсус кўрсатмалар

Даволаш курсини 5 кундан кўпроққа узайтириш ва/ёки дозани ошириш ҳолларида гематологик назоратни ўтказиш керак. Қон манзарасининг ўзгариши ҳолида фолат кислотасини суткада 5-10 мг дан буюриш лозим.

Узоқ муддатли даволаш курсларида (бир ойдан кўп) мунтазам қон таҳлилларини ўтказиш керак, чунки гематологик ўзгаришларнинг (кўпинча асимптоматик) пайдо бўлиш эҳтимоли мавжуд. Бу ўзгаришлар фолат кислотаси буюрилганида (суткада 3-6 мг) қайтувчан бўлиши мумкин, бу препаратнинг микробларга қарши фаоллигини ахамиятли бузмайди. Кекса беморларни ёки фолатларнинг дастлабки етишмовчилигига шубҳа бўлган беморларни даволашда алоҳида эҳтиёткорлик керак. Шунингдек узоқ муддат юқори дозаларда даволашда фолат кислотасини буюриш ҳам мақсадга мувофиқдир. Кристаллуриянинг олдини олиш учун чиқарилаётган сийдикни етарли миқдорда тутиб туриш тавсия қилинади. Сульфаниламидларнинг токсик ва аллергик асоратларини эҳтимоли, буйракларнинг фильтрацион фоалияти пасайганида сезиларли даражада ошади. Хаддан зиёд қуёш ва УБ нурланишдан сақланиш лозим.

Ҳомиладорлик ва эмизиш даврида қўлланиши

Ҳомиладор аёлларда ко-тримоксазолни қўллашнинг хавфсизлиги аниқланмаганлиги туфайли, препаратни ҳомиладорликда қўллаш мумкин эмас.

Триметоприм ва сульфаметоксазол кўкрак сутига кириши маълум, шунинг учун препаратни лактация даврида қўллаш зарурати бўлганида эмизишни бекор қилиш масаласини ҳал этиш керак.

Транспорт воситалари, механизмларни бошқариш қобилиятига таъсири

Даволаш даврида транспорт воситаларини бошқарганда ва диққатни юқори жамлаш ва психомотор реакцияларнинг тезлигини талаб этувчи потенциал хавфли фаолият турлари билан шуғулланганда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак.

Бош айланиши, вертиго, тиришишлар, галлюцинациялар каби нерв тизими томонидан ножўя самаралар ривожланиши мумкинлигини эътиборга олиш керак. Таърифланган ножўя самаралар пайдо бўлганда кўрсатилган фаолият турларидан сақланиш керак.

Препарат болалар ололмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.

Дозани ошириб юборилиши

Симптомлари: кўнгил айнаши, қусиш, ичак санчиғи, бош айланиши, бош оғриғи, уйқучанлик, депрессия, ҳушдан кетиш, онгни чалкашиши, кўришни бузилиши, иситма, гематурия, кристаллурия, давомли дозани ошириб юборилишида – тромбоцитопения, лейкопения, мегалобласт анемия, сариқлик.

Даволаш: меъдани ювиш, сийдикнинг кислоталилигини ошириш триметопримнинг чиқарилишини оширади, ичга суюқлик қабул қилиш, м/и суткада 5-15 мг кальций фолинатини (триметопримнинг суяк кўмигига таъсирини бартараф қилади), зарурати бўлганида – гемодиализ.

Чиқарилиш шакли

Таблеткалар 480 мг.

10 таблеткадан контур уяли ўрамда.

2 ўрам давлат ва рус тилларидаги қўллаш бўйича йўриқномаси билан бирга картон қутига жойланади.

Сақлаш шароити

25оС дан юқори бўлмаган ҳароратда сақлансин.

Яроқлилик муддати

3 йил.

Бериш тартиби

Рецепт бўйича.

Улашиш: