Skip to main content

Цефабел

Улашиш:
  Reading time 31 minute

ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

ЦЕФАБЕЛ

SEFOBELUM

 

Препаратнинг савдо номланиши: Цефабел

Таъсир этувчи модда (ХПН): цефтриаксон

Дори шакли: инъекция учун эритма тайёрлаш учун кукун

Таркиби:

фаол модда: цефтриаксон натрий тузи (500 мг ёки 1000 мг цефтриаксонга эквивалент);

Эритувчи: инъекция учун сув.

Таърифи: деярли оқ ёки сарғиш, намни деярли тортмайдиган (гигроскопик хусусияти заиф) кристаллсимон кукун.

Фармакотерапия гуруҳи: Антибиотиклар (цефалоспоринлар гуруҳи).

АТХ коди: J01DD04

 

Фармакологик хусусиятлари

Цефтриаксон – парентерал цефалоспориннинг III авлодига мансуб антибиотик. Узоқ муддат давомида таъсир қилиши билан тавсифланади. Цефтриаксоннинг бактерицид фаоллиги ҳужайра деворидаги синтезни сўндириш билан шартланган. In vitro цефтриаксон грамманфий ва граммусбат микроорганизмларга нисбатан кенг кўламда таъсир қилиши билан ажралиб туради. У грамманфий ва граммусбат бактериялар томонидан ишлаб чиқиладиган аксарият b-лактамазаларга (ҳам пенициллиназга, ҳам цефалоспориназга) нисбатан ўта барқарордир.

Цефтриаксон, одатда, қуйидаги микроорганизмларга нисбатан фаолдир:

Граммусбат аэробларStaphylococcus aureus (метициллинга таъсирчан), коагулазо-салбий стафилококлар, Streptococcus pyogenes (b-гемолитик А гуруҳи ), Streptococcus agalactiae (b-гемолитик, В гуруҳи ), b-гемолитик стрептококлар (А  ва В гуруҳларига мансуб бўлмаган), Streptococcus viridans, Streptococcus pneumoniae.

Изоҳ: Метициллинга барқарор Staphylococcus spp. Цефалоспоринларга, шу жумладан цефтриаксонга нисбатан резистент. Одатда, Enterococcus faecalis, Enterococcus faecium ва Listeria monocytogenes ҳам барқарордирлар.

Грамманфий аэроблар: Acinetobacter lwoffii, Acinetobacter anitratus (асосан, A. baumannii)*, Aeromonas hydrophila, Alcaligenes faecalis, Alcaligenes odorans, алкалигенсимон бактериялар, Borrelia burgdorferi, Capnocytophaga spp., Citrobacter diversus (шу жумладан С. amalonaticus), Citrobacter freundii*, Escherichia coli, Enterobacter aerogenes*, Enterobacter cloacae*, Enterobacter spp. (ва бошқалар)*, Haemophilus ducreyi, Haemophilus influenzae, Haemophilus parainfluenzae, Hafnia alvei, Klebsiella oxytoca, Klebsiella pneumoniae**, Moraxella catarrhalis (аввалги номланиши – Branhamella catarrhalis), Moraxella osloensis, Moraxella spp. (ва бошқалар), Morganella morganii, Neisseria gonorrhoeae, Neisseria meningitidis, Pasteurella multocida, Plesiomonas shigelloides, Proteus mirabilis, Proteus penneri*, Proteus vulgaris*, Pseudomonas fluorescens*, Pseudomonas spp. (ва бошқалар), Providencia rettgeri*, Providencia spp. (ва бошқалар), Salmonella typhi, Salmonella spp. (нетифоидлилар), Serratia marcescens*, Serratia spp. (ва бошқалар)*, Shigella spp., Vibrio spp., Yersinia enterocolitica, Yersinia spp. (ва бошқалар).

* Ушбу турга мансуб айрим изолятлар, асосан, хромосомалар билан кодланадиган b-лактамазалар ҳосил бўлиши сабабли, цефтриаксонга нисбатан барқарор ҳисобланадилар.

** Ушбу турга мансуб айрим изолятлар, бевосита ифодаланган плазмидо b-лактамазалар ҳосил бўлиши сабабли, барқарор ҳисобланадилар.

Эслатма. Юқорида қайд этилган аксарият штаммлар аминопенициллинлар ва уреидопенициллинлар, биринчи ва иккинчи авлод цефалоспоринлари ва аминогликозидлар каби бошқа антибиотикларга нисбатан полирезистент бўлиб, цефтриаксонга нисбатан таъсирчандир. Treponema pallidum in vitro цефтриаксонга нисбатан ва ҳайвонлар билан экспериментларда таъсирчандир. Клиник синовлар кўрсатдики, цефтриаксон бирламчи ва иккиламчи сифилисга нисбатан яхши самара берар экан. P. aeruginosa клиник изолятлар аксарият ҳолларда цефтриаксонга нисбатан барқарор эканлиги аниқланган.

Анаэроблар: Bacteroides spp. (сафрога таъсирчан)*, Clostridium spp. (C. Difficile ни истисно қилганда), Fusobacterium nucleatum, Fusobacterium spp. (ва бошқалар), Gaffkya anaerobica (аввалги номланиши Peptococcus), Peptostreptococcus spp.

Ушбу турнинг айрим изолятлари b-лактамазалар ҳосил бўлгани сабабли цефтриаксонга нисбатан барқарор ҳисобланади.

Эслатма. b-лактамаза ҳосил қилувчи Bacteroides spp. Штаммларининг аксарияти (хусусан, fragilis) барқарордир. Clostridium difficile ҳам барқарор ҳисобланади.

 

Фармакокинетикаси

Цефтриаксон фармакокинетикаси ночизиқ тавсифга эга. Барча препаратнинг умумий концентрацияларига асосланган асосий фармакокинетик параметрлар, ярим чиқариш даврини истисно қилганда, дозага боғлиқ бўлиб, дозанинг ортишига пропорционал равишда ўзгармайдилар. Қон плазмасидаги умумий концентрацияга боғлиқ фармакокинетик параметрлар учун ночизиқлик хос бўлиб, бу ҳолат препаратнинг қон плазмасидаги оқсиллар билан боғланишидаги тўйинганлик билан изоҳланади.

Сўрилиши: Мушак ичига бир марта 1 грамм препарат киритилганидан кейин плазмадаги максимал концентрация 81 мг/л ни ташкил қилиб, бу кўрсаткичга инъекция қилинганидан 2-3 соат ўтганидан кейин эришилади. “Плазмадаги концентрация – вақт” эгри чизиғи остидаги майдони, вена ва мушак ичига юборилганидан кейин бир хил бўлади. Демак, мушак орасига юборилган иньекциядан кейин цефтриаксоннинг биологик жиҳатдан ўзлаштирилиши 100% ни ташкил этади.

Вена ичига 500 мг ва 1 г цефтриаксоннинг болюсли иньекциясидан кейин қон плазмасидаги ўртача максимал концентрация мос равишда 120 мг/л ва 200 мг/л ни ташкил қилган. Венага 1 ва 2 г цефтриаксон билан бирга 500 мг ли инфузия юборилганидан кейин қон плазмасидаги препарат концентрацияси мос равишда тахминан 80, 150 ва 250 мл/г ни ташкил қилган. Мушак ичига бажарилган иньекциядан кейин қон плазмасидаги цефтриаксон концентрациясининг ўртача максимал кўрсаткичи вена ичига бажарилган иньекциядан кейинги кўрсаткичдан тахминан икки маротабага камроқ бўлган.

Тақсимланиши: Цефтриаксон тақсимланишининг ҳажми 7-12 литрни ташкил қилади. 1-2 граммли доза киритилганидан кейин цефтриаксон организм тўқималари ва суюқликларига яхши сингиб кетади. 24 соатдан ошиқ вақт давомида унинг концентрацияси 60 дан ортиқ тўқима ва суюқликлардаги (шу жумладан, ўпка, юрак, сафро йўллари, жигар, бодомсимон без, ўрта қулоқ ва буруннинг шиллиқ пардаси, суяклар, шунингдек орқа мия, плеврал ва синовиаль суюқликлар ва простата бези секрети) инфекция қўзғатувчиларнинг аксарияти учун инфекцияларга қарши курашувчи минимал концентрациялардан сезиларли даражада юқорироқ бўлади.

Вена ичига киритилган цефтриаксон орқа мия суюқлигига тезда сингиб кетади ва у ерда таъсирчан микроорганизмларга нисбатан бактерицидли бўлган концентрациялар 24 соат давомида сақланиб қолади.

Оқсиллар билан боғланиши: Цефтриаксон альбумин билан қайта боғланишга эга. Қон плазмасидаги цефтриаксон концентрацияси 100 мг/л дан кам бўлганида боғланиш даражаси тахминан 95% ни ташкил қилади. Қон плазмасидаги оқсил билан боғланган цефтриаксон улуши унинг концентрацияси ортиб боришига қараб камаяди, чунки боғланиш тўйиниш билан бирга кечади ва концентрация кўрсаткичи 300 мг/л бўлганида тахминан 85% ни ташкил қилади.

Айрим тўқималарга  сўрилиши( тақсимланиши): Цефтриаксон мия қобиқлари орқали, аксарият уларнинг яллиғланишида кўпроқ сингийди. Цефтриаксоннинг орқа мия суюқлигидаги ўртача максимал концентрацияси бактериал менингити бўлган бемор қон плазмасидаги цефтриаксон концентрациясининг 25% ни ва мия қобиқларида яллиғланиш бўлмаган бемор қон плазмасидаги концентрациянинг фақатгина 2% ни ташкил қилади. Цефтриаксоннинг орқа мия суюқлигидаги максимал концентрациясига препарат вена ичига юборилганидан 4-6 соат ўтганидан кейин эришилади.

Цефтриаксон плацентар тўсиқ дан ўтиб, кичик концентрацияларда кўкрак сутида ҳам аниқланиши мумкин.

Метаболизми: Цефтриаксон тизимли метаболизмдан холи бўлиб, ичакдаги микрофлора таъсири остида нофаол метаболитларга айланади.

Чиқарилиши: Цефтриаксоннинг плазмадаги умумий клиренси 10-22 мл/дақ ни ташкил қилади. Буйракдаги клиренс 5-12 мл/дақ га тенг. Цефтриаксоннинг 50-60% ўзгармаган ҳолда буйрак орқали, 40-50% эса – ўзгармаган ҳолда ичаклар орқали ташқарига чиқарилади. Цефтриаксон ярим чиқарилишининг даври катталарда тахминан 8 соатни ташкил қилади.

Айрим клиник ҳолатлардаги фармакокинетикаси

Янги туғилган чақалоқлар, кўкрак ёшидаги болалар ва 12 ёшдан кичик болалар

Янги туғилган чақалоқларда цефтриаксоннинг ярим чиқарилиш даври бошқа ёшдаги гуруҳларга қараганда узайган. Чақалоқ туғилганидан кейинги биринчи 14 кунда ўрамчалар фильтрацияси даражасининг паст бўлиши ҳисобига ва препаратнинг қон плазмасининг оқсиллари билан боғланиш ҳусусиятлари натижасида қон плазмасидаги эркин цефтриаксон концентрацияси қўшимча равишда ортиши мумкин. Болалар ёшидаги беморларда ярим чиқариш даври чақалоқлар ва катта ёшдагиларга нисбатан қисқароқ бўлади.

Плазма клиренсининг кўрсаткичи ва умумий цефтриаксон тақсимланишининг ҳажми янги туғилган чақалоқларда, кўкрак ёшидаги болаларда ва 12 ёшдан кичик бўлган болаларда катта ёшдагиларга қараганда юқорироқ экани аниқланган.

Буйрак ёки жигар функцияларининг бузилишида

Буйрак ёки жигар функциялари бузилган беморларда цефтриаксон фармакокинетикаси сезиларли даражада ўзгармайди, фақат оғир буйрак етишмовчилиги билан оғриган беморларда ярим чиқариш даврининг узайиши (2 баробар камроқ) кузатилади.

Буйрак етишмовчилиги мавжуд бўлган беморларда, цефтриаксоннинг ярим чиқарилиш даври айтарли катта бўлмаган узайишини, қон плазмаси оқсиллари билан боғланиш даражасининг камайиши ва умумий цефтриаксоннинг буйракка боғлиқ бўлмаган  клиренси  мос равишда ортишига боғлиқ компенсация билан изоҳлаш мумкин.

Жигар функциясининг етишмовчилиги билан оғриган беморларда ярим чиқариш давр

 ортмайди. Бундай беморларда буйракдаги клиренснинг компенсатор ортиши кузатилади. Буни қон плазмасида эркин цефтриаксон концентрацияси ортиши сабабли тақсимланиш ҳажми ортиши фонида препаратнинг умумий клиренси парадоксал равишда ошиб кетиши билан изоҳлаш мумкин.

Кекса беморлар

Ёши 75 дан ошган кекса беморларда ярим чиқариш даври ёши катта беморларникига қараганда ўртача икки ёки уч мартага кўпроқ бўлади.

 

Қўллаш учун кўрсатмалар

– ЛОР-аъзолари инфекциялари;

– нафас йўллари инфекциялари (пневмония, бронхит, ўпка абсцесси, плевра эмпиемаси ва бошқалар.);

  • буйраклар ва сийдик чиқариш йўлларидаги инфекциялар;
  • жинсий аъзолардаги инфекциялар, юмшоқ шанкр, сифилис, гонорея;
  • қорин бўшлиғи аъзоларидаги инфекциялар (перитонит, сафро йўлларидаги инфекциялар, шу жумладан сафро пуфаги эмпиемаси ва ошқозон-ичак тракти инфекциялари);
  • суяклар, бўғимлар, юмшоқ тўқималар, тери инфекциялари, шунингдек яра инфекциялари ва куйишлар;
  • тарқалган Лайм бореллиози (касалликнинг бошланғич ва сўнгги босқичлари);
  • иммунитети пасайган беморлардаги инфекциялар;
  • нейтропения билан оғриган беморлардаги инфекциялар;
  • сепсис;
  • менингит;
  • эндокардит;
  • ич терлама, сальмонеллёз ва сальмонелла ташувчанлик, шигеллёз.

Жарроҳлик операцияларидан олдинги ва кейинги профилактика: нейрохирургия, юрак-қон томир жарроҳлиги, абдоминал  жарроҳлик,  жарроҳлик гинекология, ортопедия ва травматология.

Даволашни таъсир этиши  бўйича синовларнинг  натижаларини олгунга қадар бошлаш мумкин.

Қўллаш усули ва дозалари

Дозалашнинг стандарт режими.

Вена ичига, мушак ичига.

Катта ёшдагилар ва 12 ёшдан катта болалар≥50 кг: суткасига (ҳар 24 соатда) 1-2 г Оғир ҳолатларда ёки қўзғатувчиларнинг цефтриаксонга нисбатан мўътадил таъсирчанликка эга бўлган инфекциялар мавжудлигида суткалик дозани 4 г гача ошириш мумкин.

Даволаниш муддати касалликнинг кечишига боғлиқ. Антибиотикотерапияда, одатдагидек, беморниинг тана ҳарорати меъёрлашиб, қўзғатувчи эрадикацияси тасдиқланганидан кейин 48-72 соат давомида беморга цефтриаксон юборишни давом эттириш лозим.

Даволаш курси одатда 4-14 кунни ташкил этади; инфекциялар асорати кузатилган ҳолатларда даволаш кўпроқ муддатга чўзилиши мумкин.

Streptococcus pyogenes туфайли чақирилган инфекциялар аниқланганида даволаниш курси 10 кундан кам бўлмаслиги лозим.

Юбориш усуллари

Эритма тайёрланиши билан, ундан фойдаланиш умумий қоида сифатида шу заҳотиёқ қўлланилиши лозим.

Тайёрланган эритмалар ўз физик ва кимёвий барқарорлигини хона ҳароратида 6 соат давомида (ҳарорат 2-8°C бўлганида эса – 24 соат давомида) сақлаб қолади. Концентрацияси ва сақлаш давомийлигига боғлиқ равишда эритма ранги оч-сарғишдан қаҳрабо рангигача ўзгариши мумкин. Эритманинг ранги препарат самарадорлиги ёки бемор томонидан қабул қилинишига таъсир кўрсатмайди.

Мушак ичига юбориладиган иньекция учун 250 мг ёки 500 мг цефтриаксон препарати 2 мл да, 1 грамм препарат эса 3,5 мл стерилланган сув билан эритилади ва етарлича катта бўлган мушакка (масалан, ёнбошга) чуқур тарзда киритилади. Битта мушакка 1 граммдан ортиқ бўлмаган миқдорда юбориш тавсия этилади.

Вена ичига юбориладиган иньекция учун 250 мг ёки 500 мг цефтриаксон препарати 5 мл стерилланган сув билан, 1 грамм препарат эса – 10 мл стерилланган сув билан эритилади; эритма йирик венага аста-секин, 5 дақиқа давомида юборилади.

Вена ичига юбориладиган инфузия камида 30 дақиқа давом этиши лозим. Эритма тайёрлаш учун 2 грамм цефтриаксон таркибида кальций ионлари бўлмаган 40 мл инфузион эритмаларда аралаштирилади. Бундай эритмалар қаторига қуйидагилар киради: натрий хлориднинг 0,9% ли эритмаси, натрий хлориднинг 0,45% ли эритмаси+декстрозанинг 2,5% ли эритмаси, декстрозанинг 10% ли эритмаси,декстозанинг 5 % ли эритмси, декстрозанинг 5% ли эритмасидаги декстраннинг 6% ли эритмаси, гидроксиэтилкрахмалнинг 6-10% ли эритмаси, иньекциялар учун сув.

Цефтриаксон препарати эритмасини, юқорида қайд этилган эритмалардан ташқари, бошқа микробларга қарши препаратларга  ёки бошқа эритмалар билан аралаштиришга ёки қўшишга йўл қўйилмайди. Шунингдек, вена ичига юборишга мўлжалланган эритмани тайёрлаш учун таркибида кальций бўлган, Рингер ёки Хартман эритмаларидан фойдаланишга йўл қўйилмайди. Ушбу эритмалардан фойдаланишда преципитатлар ҳосил бўлиши мумкин.

Венага бир марта юбориш учун мўлжалланган цефтриаксон препарати ва таркибида кальций бўлган эритмаларни аралаштиришда ҳам цефтриаксоннинг кальций тузларининг  преципитатлари ҳосил бўлиши мумкин. Цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган перорал қабул қилинадиган препаратлар ёки мушак ичига юбориладиган цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган препаратларнинг (венага юбориладиган ва перорал тарзда қўлланиладиган) ўзаро таъсири тўғрисидаги маълумотлар йўқ.

Алоҳида ҳолатларда дозалаш

Ўткир  ўрта отит

Болаларда  кечаётган ўрта отитни даволашда 50 мг/тана массага (лекин 1 граммдан кўп эмас) дозани бир марта мушак орасига юбориш тавсия этилади.

Катталарга 1-2 грамм дозани бир марта мушак орасига юбориш тавсия этилади. Айрим маълумотларга кўра, оғир ҳолатларда ёки аввалги терапия самарасиз чиққанида суткасига 1-2 грамм дозадаги цефтриаксонни 3 кун давомида юборилиши яхши самара бериши мумкин.

Гонорея (пенициллиназа ҳосил қилувчи ва пенициллиназа ҳосил қилмайдиган штаммлар сабабли юзага келган) – катта ёшдаги беморлар ва тана массаси ≥50  кг бўлган 12 ёшгача болаларга 250 мг цефтриаксон препарати мушак орасига бир марта юборилади.

Жарроҳликдан кейинги инфекциялар профилактикаси

Инфекция хавфининг даражасига боғлиқ равишда 1-2 грамм цефтриаксон операция бошланишидан 30-90 дақиқа олдин бир марта юборилади. Йўғон ва тўғри ичаклардаги операцияларда цефтриаксон ва 5-нитроимидазоллардан , масалан, орнидазолни бирга юборилиши (лекин, ҳар бир препарат алоҳида юборилиши лозим – «Қўллаш усули ва дозалар» бўлимига қаралсин) яхши натижа берган.

Лайм касаллиги

14 кун давомида катталар ва болалар учун суткасига бир марта 50 мг/тана массага (1 сутка учун максимал доза – 2 г).

Болалар

Янги туғилган чақолоқлар, эмизикли болалар ва ёши 12 дан кичик бўлган болалар

Цефтриаксонни бир суткада бир марта буюрилишини белгилашда қуйидаги дозаланиш режимларига риоя қилиш тавсия этилади:

– янги туғилган чақалоқлар (14 кунгача бўлган): 20-50 мг/ тана массаси учун суткасига бир марта; 1 сутка учун доза 50 мг/ тана массасидан ошмаслиги керак;

– чақалоқлар, эмизикли болалар ва кичик ёшдаги болалар (15 кундан 12 ёшгача): 20-80 мг/ тана массаси учун суткасига бир марта;

– тана массаси 50 кг дан ортиқ бўлган болалар учун катталар учун мўлжалланган доза белгиланади.

Ёши 41 ҳафтагача бўлган чала туғилган болаларга (гестацион ва хронологик ёшнинг суммаси) цефтриаксон препаратини қўллаш тақиқланади.

Таркибида кальций бўлган эритмалар, жумладан кальцийли эритмалар билан бажариладиган узоқ муддатли инфузиялар белгиланган чақалоқларга (≤ 28 кун) ҳам цефтриаксон препаратини қўллаш мумкин эмас, сабаби, цефтриаксонда кальций тузларининг преципитатлари ҳосил бўлиши эҳтимолдан холи эмас (“Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар” бўлимига қаралсин).

Эмизикли чақалоқлар ва  12 ёшга  гача бўлган болаларга вена ичига киритиладиган 50 мг/тана массасидаги дозалар  камида 30 дақиқа давомида томчилаб юборилиши зарур. Янги туғилган чақалоқларга вена ичига юбориш, билирубин энцефалопатиясининг ривожланиши хавфини олдини олиш мақсадида, 60 дақиқа давомида бажарилиши керак.

Менингит

Бактериал менингит билан оғриган эмизикли чақалоқлар ва кичик  ёшдаги  болаларни даволаш суткасига бир марта 100 мг/тана массасига (лекин 4 граммдан кўп бўлмаган миқдорда) доза билан бошланади. Қўзғатувчи идентификацияси ва унинг таъсирчанлиги аниқланганидан кейин дозани мос равишда камайтириш мумкин. Менингококли менингитда энг яхши натижалар 4 кунлик даволашда эришилган, Haemophilus influenzae сабабли юзага келган менингитда бу кўрсаткич 6 кунни ташкил қилган, Streptococcus pneumoniae  сабабли юзага келган менингитда эса энг яхши натижа 7 кунлик даволаниш курсида қайд этилган.

Жигар функцияси бузилган беморлар

Жигар функцияси бузилган беморларда агар буйраклар функцияси бузилиши кузатилмаса, дозани камайтириш шарт эмас.

Буйраклар функцияси бузилган беморлар

Буйраклар функцияси бузилиши мавжуд беморларда жигар функцияси бузилиши кузатилмаса, дозани камайтириш шарт эмас. Цефтриаксон препаратининг 1 сутка учун мўлжалланган дозаси креатин клиренси 10 мл/дақ дан кам бўлган ҳоллардагина 2 граммдан ошмаслиги лозим. Цефтриаксон гемодиализ ёки перитонеал диализда чиқарилмайди, шунинг учун диализ якунланганидан кейин беморга цефтриаксон препаратининг қўшимча дозасини киритиш талаб этилмайди.

Бир вақтнинг ўзида буйрак ва жигар етишмовчилигининг оғир шакллари билан оғриган беморларда препарат қўлланишининг самараси ва хавфсизлигини пухта назорат қилиш зарур.

Катта ва кекса ёшдаги беморлар

Буйрак ва жигар етишмовчилигининг оғир шакллари бўлмаган ҳолларда катталар учун мўлжалланган одатдаги дозалар берилади.

 

Ножўя таъсирлари

ЖССТ маълумотига кўра, ножўя таъсирлар ривожланиш тезлиги бўйича қуйидагича тақсимланади: жуда тез-тез (≥1/10); тез-тез (≥1/100 дан <1/10 гача); кам (≥1/1000 дан <1/100 гача); камдан-кам (≥1/10000 дан <1/1000 гача); жуда кам (<1/10000); номаълум – мавжуд маълумотларга кўра учраш сони аниқлашни имконияти йўқ.

Инфекцион ва паразитар касалликларкам – жинсий органлар микозлари; камдан-кам – псевдомембранозли колит.

Қон тизими ва лимфатик тизими томонидантез-тез – эозинофилия, лейкопения, тромбоцитопения; кам – гранулоцитопения, анемия, коагулопатия.

Асаб тизими томониданкам – бош оғриғи ва бош айланиши.

Нафас тизими, кўкрак қафаси ва кўкс оралиғи томонидан: кам – бронхоспазм.

Меъда–ичак йўллари томонидан: тез-тез – ич келиши барқарор эмас, диарея (айрим ҳолларда диарея псевдомембраноз колит симптоми бўлиши мумкин); кам – кўнгил айниш, қусиш ва тилнинг яллиғланиши; камдан-кам – қоринда оғриқ.

Жигар ва ўт чиқариш йўллари томонидан: тез-тез – жигар ферментлари фаоллигининг ортиши (аспартатаминотрансферазани (АСТ), аланинаминотрансферазани (АЛТ), ишқор фосфатазани (ИФ)).

Тери ва тери ости тўқималари томонидан: тез-тез – тошма (иссиқлик); кам – қичишиш; камдан-кам – эшакеми.

Буйрак ва сийдик чиқариш йўллари томонидан: камдан-кам – гематурия, глюкозурия.

Умумий бузилишлар ва юбориш жойидан бузилишлар: кам – флебит, юборилган жойидаги оғриқ, тана ҳароратининг ошиши; камдан-кам – шиш, азноб.

Лаборатория кўрсаткичлари томонидан: кам – қонда креатинин концентрациясининг ошиши.

 

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

Ўта сезувчанлик

Цефтриаксон ва препаратнинг исталган бошқа компонентига нисбатан ўта сезувчанлик. Цефалоспоринларга нисбатан ўта сезувчанлик.

Бошқа b-лактамли антибиотиклар (пенициллинлар, монобактамлар ва карбапенемалар)га нисбатан ўта сезувчанликнинг оғир реакциялари (масалан, анафилактик реакциялар)

Чала туғилган болалар

Ёши 41 ҳафтагача бўлган чала туғилган болаларга (гестацион ва хронологик ёшларининг суммаси) цефтриаксон препаратини қўллаш тақиқланади.

Нормал туғилган болалар (≤28 кунлик)

Янги туғилган чақалоқлардаги гипербилирубинемия, сариқлик  ёки ацидоз, гипоальбуминемия (in vitro тадқиқотлар кўрсатдики, цефтриаксон зардоб альбумини билан билирубинни сиқиб чиқариши мумкин бўлиб, чақалоқларда билирубин энцефалопатияси ривожланишига хавфини оширар экан).

Янги туғилган чақалоқларга таркибида кальций бўлган эритмаларни вена ичига юбориш.

Кальций тузлари преципитатлари пайдо бўлиш хавфи мавжуд бўлгани сабабли таркибида кальций бўлган эритмаларни вена ичига юбориш, жумладан, масалан, парентерал озиқлантиришда узоқ муддатли инфузиялар белгиланган ёки назарда тутилаётган янги туғилган чақалоқлар (≤28 кунлик)да эҳтиёткорлик чоралари тутилиши керак.

Цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган эритмаларни қабул қилган янги туғилган чақалоқларда ўпка ва буйракларда преципитатлар пайдо бўлгани тўғрисида маълумотлар бор. Бунда, алоҳида ҳолларда, вена ичига бир маротаба юборилиб , преципитатлар ҳосил бўлиши бевосита вена ичига бир маротабалик фойдаланиш учун инфузия системаси ичида кузатилган. Ундан ташқари, венага цефтриаксон препарати ва таркибида кальций бўлган эритмалар киритишнинг турли усуллари қўлланилганида ўлим билан якунланган ҳолат қайд этилган. Бундай ҳолатлар фақат янги туғилган чақалоқларда кузатилган.

Таркибида лидокаин бўлган цефтриаксон эритмаларини вена ичига юбориш мумкин эмас.

Эҳтиёткорлик билан:

Эмизиш даврида.

Анамнезда бошқа b-лактамли антибиотикларга нисбатан ўта таъсирчанликнинг оғир бўлмаган реакциялари.

Дориларнинг ўзаро таъсири

Бир вақтнинг ўзида цефтриаксоннинг катта дозалари ва “сиртмоқли” диуретиклар (масалан, фуросемид) қўлланилишида буйрак функцияларида бузилишлар кузатилмаган. Цефалоспорин билан бирга қўлланилишида аминогликозидларнинг нефротоксиклиги тўғрисида бир-бирига зид маълумотлар бор, шу сабабли буйрак функцияси ва қондаги аминогликозидлар концентрацияси устидан мониторинг ўтказиш талаб этилади. Цефтриаксон препарати киритилганидан кейин алкаголнинг истеъмол қилинишидан кейин дисульфирамли реакция кузатилмаган. Цефтриаксон таркибида айрим бошқа цефалоспоринларгаа хос бўлган этанолни кўтара олмаслик ва қон кетишини келтириб чиқариши мумкин бўлган N-метилтиотетразол гуруҳи йўқ. Пробенецид цефтриаксонни чиқариб ташланишига таъсир ўтказмайди.

Бактериостатик антибиотиклар цефтриаксоннинг бактерицидли самарасини камайтиради.

In vitro, хлорамфеникол ва цефтриаксон ўртасида антагонизм борлиги аниқланган.

Вена ичига киритиш учун мўлжалланган цефтриаксон эритмаларини тайёрлашда ва кейинчалик уларни аралаштиришда, преципитатлар ҳосил бўлиш эҳтимоли мавжуд бўлгани сабабли, Рингер эритмаси ёки Хартман эритмаси каби таркибида кальций бўлган эритувчилардан фойдаланишга йўл қўйилмайди.

Бир марта венага киритиш учун эритма тайёрлаш учун центриаксон препарати ва таркибида кальций бўлган эритмаларларни аралаштирганда ҳам кальций тузларининг преципитатлари ҳосил бўлиши мумкин.

Венага бир марта киритишга мўлжалланган цефтриаксон препарати ва таркибида кальций бўлган эритмаларни аралаштиришда ҳам цефтриаксоннинг кальций тузлари преципитлари ҳосил бўлиши мумкин. Узоқ муддатли инфузиялар орқали венага цефтриаксон препарати эритмаларини киритишда, масалан, Y-коннектордан фойдаланган ҳолда парентерал озиқлантиришда ҳам таркибида кальций бўлган эритмалардан фойдаланишга йўл қўйилмайди. Беморларнинг барча гуруҳлари учун (янги туғилган чақалоқларни истисно қилганда) цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган эритмаларнинг кетма-кет киритилишида, бир-бирига мос келадиган суюқликларни қуйиш олдидан инфузион тизимлар пухта ювилиши лозим. Цефтриаксон ва кальцийнинг ўзаро таъсирини баҳолаш учун иккита in vitro тадқиқот ўтказилган: биринчисида катта ёшдаги одам қони плазмасидан, иккинчисида эса – янги туғилган чақалоқ киндигидаги қон плазмасидан фойдаланилган. Дастлабки концентрацияси 1 мМ гача (2 грамм препарат инфузион тарзда киритилганидан кейин камидан 30 дақиқа ўтиб цефтриаксон in vivo эришадиган максимал концентрация) бўлган цефтриаксон ва дастлабки концентрацияси 12 мМ (48 мг/дл) бўлган кальций турли комбинациялари таҳлил қилинган. Плазмадаги цефтриаксон концентрациясининг камайиши катта одам плазмасидаги кальций концентрацияси 6 мМ (24 мг/дл) ва ундан кўпроқ, янги туғилган чақалоқ плазмасидаги кальций концентрацияси 4 мМ (16 мг/дл) ва ундан кўпроқ бўлганида кузатилган. Бу ҳолат цефтриаксондаги кальций тузларининг ҳосил бўлиш хавфи янги туғилган чақалоқларда юқорироқ бўлишидан далолат беради.

Цефтриаксон фармацевтик жиҳатдан амсакрин, ванкомицин, флуконазол ва аминогликозидлар билан мос келмайди ва ҳеч қачон бирга қўлланилмайди.

Цефтриаксон препарати терапияси фонида витамин К антагонистлари қўлланилганида қон кетиши хавфи ортади. Қон қуйилиши параметрлари доимо назорат қилиниши ва, зарурат туғилганида, цефтриаксон терапияси вақтида ва у якунланганидан кейин ҳам антикоагулянт дозасига тузатишлар киритиб туриш лозим.

Кўпгина грамманфий бактерияларга нисбатан цефтриаксон ва аминогликозидлар ўртасидаги синергизм кўрсатилган. Ушбу комбинацияларнинг юқори самарадорлигини доим ҳам олдиндан айтиб бўлмасада, шартланган Рseudomonas aeruginosa каби ҳаёт учун хавфли бўлган оғир инфекциялар аниқланганида, эришилиши мумкин бўлган ижобий натижаларни назарда тутиш лозим.

 

Махсус кўрсатмалар

Ўта таъсирчанлик реакцияси

Бошқа β-лактам антибиотикларни қўллашда бўлгани каби ўта таъсирчанликнинг оғир реакциялари, шу жумладан ўлим билан якунланган реакциялари қайд этилган. Ўта таъсирчанликнинг оғир реакциялари ривожланишида цефтриаксон терапиясини зудлик билан тўхтатиш ва тегишли даволаш тадбирларини ўтказиш лозим. Цефтриаксон терапиясини бошлашдан олдин беморда цефтриаксон, цефалоспоринларга ёки бошқа b-лактамли антибиотиклар (пенициллинлар, монобактамалар ва карбапенемалар)га нисбатан ўта таъсирчанлик кузатилгани ёки йўқлигини аниқлаш керак.

Анамездаги бошқа b-лактамли антибиотиклар (пенициллинлар, монобактамалар ва карбапенемалар)га нисбатан ўта таъсирчанликнинг оғир бўлмаган реакциялари кузатилган беморларга цефтриаксон қўллашда эҳтиёткор бўлиш зарур.

Натрия миқдори

1 грамм цефтриаксон препаратида 42,27 мг натрий бор. Натрий миқдори назорат остида парҳезга риоя қилувчи беморлар ушбу ҳолатга алоҳида эътибор қаратишлари лозим.

Гемолитик анемия

Цефтриаксон препарати билан даволашда, бошқа цефалоспоринлар қўлланилганда кузатилгани каби, аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши мумкин. Катталар ва болаларда гемолитик анемиянинг оғир, ҳаттоки, ўлим билан якунланган шакллари қайд этилган. Цефтриаксон препарати билан даволанаётган беморда анемия ривожланишида цефалоспорин-ассоцияланган анемия ташхисини истисно қилиб бўлмайди ва сабаблари аниқлангунича даволашни тўхтатиб туриш талаб этилади.

Clostridium difficile туфайли юзага келган диарея

Цефтриаксон препарати билан даволашда, аксарият антибактериал препаратларни қўллашда бўлгани каби, Clostridium difficile (C. difficile) туфайли юзага келган диарея кузатилган. Диарея турлича, яъни енгил ва, ҳаттоки, ўлим билан якунланувчи колит кўринишида бўлиши мумкин. Антибактериал препаратлар билан даволашда йўғон ичакнинг нормал микрофлораси бузилиши кузатилади, бу эса C. Difficile ўсишини рағбатлантиради. C. Difficile, ўз навбатида, C. Difficile туфайли ҳосил бўлган диарея патогенози омиллари ҳисобланган А ва В токсинларини ҳосил қилади. С. difficile штаммлари, антимикроб терапиясига нисбатан барқарор бўлгани сабабли, оғир асоратли ва ўлимга сабаб бўладиган инфекцияларни қўзғатувчиси ҳисобланади. Даволаш эса, ўз навбатида, колэктомияни талаб қилиши мумкин. Диарея билан оғриган барча беморларда антибиотикотерапиядан кейин C. Difficile туфайли ҳосил бўлган диареянинг ривожланиш эҳтимоли мавжуд эканини ёдда тутиш зарур. Анамнезни пухта йиғиш талаб этилади, сабаби, антибиотикотерапиядан кейин 2 ой ўтиб ҳам C. Difficile туфайли ҳосил бўлган диарея ривожланиши кузатилган.

  1. Difficile туфайли ҳосил бўлган диарея мавжудлиги гумон қилинса ёки тасдиқланса, C. Difficileга йўналтирилмаган жорий терапия бекор қилиниши мумкин. Клиник кўрсаткичларга мувофиқ суюқлик ва электролитлар, оқсилларни киритиш, C. Difficile га нисбатан антибиотикотерапия, жарроҳлик амалиёти каби тегишли даволаш усуллари белгиланади. Ичак перистальтикасини тормозловчи препаратларни қўллашга йўл қўйилмайди.

Суперинфекцилар

Бошқа антибактериал препаратлар билан даволашда бўлгани каби суперинфекциялар ривожланиши кузатилиши мумкин.

Протромбин вақтининг ўзгариши

Цефтриаксон қабул қилаётган беморларда жуда кам ҳолатларда протромбин вақтининг ўзгариши тавсифланган. Витамин К етишмовчилиги (синтез бузилиши, овқатланиш режимининг бузилиши) мавжуд бўлган беморларга терапия давомида протромбин вақтини назорат қилиш ва протромбин вақти кўпайганида терапия бошланишидан олдин ва терапия давомида витамин К (ҳафтасига 10 мг) қабул қилиш белгиланиши мумкин.

Цефтриаксондаги кальций тузи преципитатларининг ҳосил бўлиши

Янги туғилган чақалоқларнинг ўпка ва буйракларида цефтриаксон-кальций преципитатлар йиғилиши оқибатида оғир реакциялар рўй бергани, айрим ҳолларда эса, ўлим билан якунланган ҳолатлар қайд этилган. Каттароқ ёш гуруҳларига мансуб беморларда ҳам цефтриаксон ва венага киритиладиган кальцийли эритмаларнинг ўзаро таъсири назарий жиҳатдан бўлиши мумкин, шунинг учун цефтриаксон таркибида кальций бўлган эритмалар билан аралаштирилмаслиги (шу жумладан парентерал озиқлантириш учун ҳам), шунингдек бир вақтнинг ўзида киритилмаслиги, жумладан турли участкалардаги инфузиялар учун алоҳида киритиш йўллари орқали ҳам киритилмаслиги лозим. Цефтриаксон ярим чиқарилишининг 5 та даври бўйича ҳисоб-китоблар асосида цефтриаксон ва кальцийли эритмалар киритилиши орасидаги интервал 48 соатдан кам бўлмаслиги керак. Цефтриаксон ва перорал қабул қилишга мўлжалланган кальцийли препаратларнинг ўзаро таъсири бўйича, шунингдек мушак ичига киритиладиган цефтриаксон ва кальцийли препаратлар (вена ичига юборилиши ва перорал қабул қилишга мўлжалланган) ўртасидаги ўзаро таъсир бўйича маълумотлар йўқ. Цефтриаксон тавсия этилган стандарт дозалардан (суткасига 1 грамм ва ундан кўпроқ) ортиқ миқдорда қабул қилинганидан кейин ўт пуфаги ультратовуш билан текширилганида, цефтриаксондаги кальций тузининг преципитатлари аниқланган. Бу ҳолат, одатда, болаларда кузатилган. Преципитатлар жуда кам ҳолларда аниқ симптоматика беради ва цефтриаксон препарати терапияси якунланганидан ёки тўхтатилганидан кейин йўқолади. Ушбу ҳолатлар клиник симптоматика билан кечадиган бўлса, консерватив даволаш (жарроҳлик амалиётисиз) тавсия этилади, препаратни бекор қилиш тўғрисидаги қарор даволовчи шифокор ихтиёрига ҳавола қилиниб, фойда ва хавфнинг индивидуал баҳоланишига асосланиши лозим.

Цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган инфузион эритмалар ёки бошқа кальцийли препаратлар қўлланилганида томир ичида преципитлар фақат янги туғилган чақалоқларда ҳосил бўлиши тўғрисида аниқ маълумотлар мавжуд бўлсада, барибир, болалалар ва катталарга цефтриаксон ва таркибида кальций бўлган инфузион эритмаларни, ҳаттоки, турли веналарга юбориш ва бирга қўллаш тавсия этилмайди.

Панкреатит

Цефтриаксон қабул қилган беморларда ўт йўллари бузилиши натижасида юзага келган панкреатит ҳолатлари жуда кам кузатилган. Ушбу беморларнинг аксариятида ўт йўлларида димланишлар, масалан, терапия оғир касалликлар ва тўлиқ парентерал озиқланиш каби ҳолатлар аввал ҳам қайд этилган. Бунда, препарат таъсири остида ўт йўлларида ҳосил бўлган преципитатлар ривожланишини ҳам ҳисобдан чиқармаслик лозим.

Болаларда қўлланилиши

Янги туғилган чақалоқлар, эмизикли ва кичик ёшдаги болаларда цефтриаксон қўлланишининг хавфсизлиги ва самарадорлиги “Қўллаш усули ва дозалар” бўлимида таърифланган дозалар учун белгиланган. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, бошқа цефалоспоринлар каби цефтриаксон ҳам плазма альбумини билан боғланишдан билирубинни чиқариб ташлаши мумкин экан.

Цефтриаксон препаратини билирубинли энцефалопатия ривожланиши хавфи мавжуд бўлган янги туғилган чақалоқларда ва айниқса чала туғилган чақалоқларда қўллашга йўл қўйилмайди.

Узоқ муддатли даволаниш

Узоқ муддат давомида даволанишда периферик қон ҳолатини, жигар ва буйраклар функционал ҳолати кўрсаткичларини мунтазам назорат қилиш лозим.

Қон таҳлили мониторинги

Узоқ муддат давомида даволашда қоннинг умумий таҳлилини мунтазам равишда ўтказиб туриш зарур.

Серологик тадқиқотлар

Цефтриаксон билан даволанишда Кумбс намуналари, галактоземия намуналари бўйича, шунингдек сийдикдаги глюкозани аниқлашда сохта ижобий натижалар қайд этилиши мумкин (глюкозурияни фақат ферментли метод билан аниқлаш тавсия этилади).

Дори воситасини транспорт воситаларини ёки потенциал хавфли механизмларни бошқариш қобилиятига таъсир қилишнинг ўзига хослиги.

Препаратни қабул қилгандан сўнг автотранспорт воситаларини ёки машина ва механизмларни бошқаришга ўтказадиган таъсири ҳақида аниқ маълумотлар йўқ. Бироқ, цефтриаксон билан ўтказиладиган терапия вақтида, бош айланиши ва бошқа номақбул реакциялар юзага келиши мумкин бўлгани сабабли, транспорт воситаларини бошқаришда ва механизмлар билан ишлашда эҳтиёткор бўлиш лозим.

Препаратни болалар ололмайдиган жойда сақлаш ва яроқлилик муддати ўтгач ишлатмаслик лозим.

 

Ҳомиладорлик ва эмизиш даври

Препаратнинг хомиладорлик даврида қўлланилиши бўйича FDA  таснифига биноан Цефабел ( Цефтриаксон) препарати  ҳомилага таъсирига кўра “В” тоифага киради.

Ҳайвонларда ўтказилган тадқиқотларда ҳомилага салбий таъсири аниқланмаган, ҳомиладор аёлларга мос етарли тадқиқотлар ўтказилмаган.

Цефтриаксон плацентар тўсиқ орқали киради.

Ҳомиладорлик даврида, айниқса, биринчи триместрда, цефтриаксон терапиясини она учун терапиядан кутилаётган самара даражаси ҳомила учун потенциал хавфдан юқорироқ бўлсагина ва фақат қатъий кўрсатмалар бўйича белгилаш зарур.

Цефтриаксон кўкрак сути таркибида кичик дозаларда бўлиши мумкин.

Она томонидан терапевтик дозаларда қабул қилинаётган цефтриаксон эмизикли болага таъсир қилиши эҳтимоли жуда кичик бўлсада, барибир, болада диарея, шиллиқ пардаларда замбуруғли инфекциялар ва ўта сезувчанлик реакциялари ривожланишини истисно қилмаслик зарур. Боланинг она сути билан озиқланиши афзаллигини ва она учун терапия фойдасини эътиборга олган ҳолда кўкрак сути билан озиқлантиришни ёки цефтриаксон билан даволашни тўхтатиш лозим.

 

Дозани ошириб юборилиши

Симптомлари: кўнгил айниши, қусиш ва диарея.

Даволаш: доза ошириб юборилганида гемодиализ ва перитонеал диализ препарат концентрациясини камайтирмайди. Специфик антидот йўқ. Доза ошириб юборилишини даволаш симптоматик тарзда бажарилади.

 

Чиқарилиш шакли

«Цефабел 500», инъекция учун эритма тайёрлаш учун кукун, 500 мг  дан, флаконларда, эритувчиси билан бирга комплектда.

«Цефабел 1000», инъекция учун эритма тайёрлаш учун кукун, 1000 мг дан, флаконларда, эритувчиси билан бирга комплектда.

 

Сақлаш шароити

Қуруқ, ёруғликдан ҳимояланган жойда, 25°С дан юқори бўлмаган ҳароратда.

Тайёрланган эритма ҳарорат 25°С бўлганида 24 соат давомида, агар совутгич шароитларида бўлса – 72 соат давомида сақланиши мумкин.

 

Яроқлилик муддати

2 йил.

 

Дорихоналардан бериш тартиби

Рецепт бўйича.

Улашиш: